आजच्या काळात उद्योगक्षेत्राकडून नावीन्य आणि गतिशीलतेची मागणी पूर्वीपेक्षा खूप जास्त वाढली आहे, हे लक्षात घेऊन देशातील आघाडीची टेलिकॉम कंपनी वी चा एंटरप्राइज विभाग, वी बिझनेसने ऍमेझॉन वेब सर्व्हिसेस (एडब्ल्यूएस) आणि सेंटर फॉर डेव्हलपमेंट ऑफ टेलिमॅटिक्स (सी-डॉट) च्या सहयोगाने वी बिझनेस आयओटी इनोवेशन लॅब सुरु केली आहे. यामुळे व्यवसायांसाठी इंटरनेट ऑफ थिंग्सच्या नेतृत्वाखाली नावीन्य आणि सह-निर्मिती यांचे केंद्र निर्माण झाले आहे.
भारताची डिजिटल अर्थव्यवस्था एका महत्त्वाच्या टप्प्यावर आहे, जिथे कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआय), आयओटी आणि 5जी एंटरप्राइझ वाढीच्या पुढील लाटेला चालना देत आहेत. ही लॅब कनेक्टेड व्हेइकल्स, स्मार्ट मॅन्युफॅक्चरिंग आणि एंटरप्राइझ ऑटोमेशनमध्ये भविष्यासाठी सज्ज आयओटी सोल्यूशन्सच्या विकास आणि चाचणीला चालना देणारे एक सहयोगी केंद्र आहे. या लॅबमध्ये स्टार्ट-अप्स, डिव्हाइस उत्पादक आणि एंटरप्राइझना बीएफएसआय, आयटी/आयटीईएस, युटिलिटीज, लॉजिस्टिक्स, मॅन्युफॅक्चरिंग, रिटेल, गव्हर्नन्स, हेल्थकेअर आणि स्मार्ट सिटीजमध्ये उद्योग-स्तरीय आयओटी वापर प्रकरणे डिझाइन, चाचणी आणि स्केल करण्यास मदत मिळेल.
मुंबईमध्ये असलेली ही लॅब कनेक्टेड व्हेइकल्स, एनर्जी ऑप्टिमायझेशनसाठी स्मार्ट ग्रिड्स, रिअल-टाइम मॉनिटरिंगसाठी स्मार्ट मॅन्युफॅक्चरिंग आणि एज एआयसह आयओटीचे भविष्य प्रदर्शित करते. वी बिझनेसची मजबूत कनेक्टिविटी, एडब्ल्यूएसची जागतिक क्लाउड क्षमता आणि सी-डॉटची मानक कौशल्ये एकत्रित करून, ते युजर्सना त्यांच्या उत्पादनांची उपलब्धता वाढवण्यास, खर्च कमी करण्यास आणि कार्यक्षमता सुधारण्यास मदत करेल.
वोडाफोन इंडिया लिमिटेडचे चीफ एंटरप्राइझ बिझनेस ऑफिसर श्री अरविंद नियोतिया म्हणाले, “वी बिझनेस आयओटी इनोव्हेशन लॅबद्वारे, एडब्ल्यूएस आणि सी-डॉटच्या सहकार्याने, स्टार्टअप्स आणि एंटरप्राइझसाठी भविष्यासाठी सज्ज उपाय तयार करण्यासाठी योग्य इकोसिस्टम तयार करत आहोत. एकत्रितपणे, आम्ही भारताच्या आयओटी लँडस्केपमध्ये परिवर्तन घडवून आणण्याचे, एंटरप्राइझना नवीन नवोपक्रम संधी प्रदान करण्याचे आणि भारताच्या डिजिटल वाढीमध्ये योगदान देण्याचे आमचे उद्दिष्ट आहे. एंटरप्राइझ वेगाने एआय, 5G आणि आयओटी स्वीकारत असताना, त्यांना फक्त कनेक्टिविटीची नाही तर त्याच्या पलीकडे जाऊन पुढे वाढवता येण्याजोगे व्यवसाय परिणाम देण्यासाठी एका विश्वासार्ह भागीदाराची आवश्यकता आहे आणि आम्ही व्यवसायांना सुरक्षितपणे वाढण्यास, वेगाने नवोपक्रम करण्यास आणि आत्मविश्वासाने परिवर्तन करण्यास सक्षम करण्यास तयार आहोत.”
एडब्ल्यूएस इंडिया आणि दक्षिण आशियाचे बिझनेस डेव्हलपमेंट हेड व्ही.जी. सुंदर राम म्हणाले, “भारतातील उद्योग त्यांच्या कामकाजात बदल घडवून आणण्यासाठी आणि ग्राहकांना चांगले अनुभव देण्यासाठी क्लाउड, एआय आणि आयओटीचा वापर वेगाने करत आहेत. या सहकार्यातून, आम्ही एडब्ल्यूएसच्या क्लाउड आणि एआय क्षमता वीच्या कनेक्टिविटीला एकत्र आणत आहोत, जेणेकरून व्यवसाय आणि स्टार्टअप्सना पुढील पिढीचे आयओटी-आधारित उपाय बाजारात आणण्यास मदत होईल.”
सी-डॉटचे सीईओ डॉ. राजकुमार उपाध्याय म्हणाले, “सी-डॉट आयओटी इकोसिस्टममध्ये जागतिक वनएम2एम मानके लागू करून भारताची डिजिटल इकोसिस्टम मजबूत करण्यासाठी काम करत आहे, ज्यांना राष्ट्रीय मानके म्हणून स्वीकारले गेले आहे. वी बिझनेसच्या सहकार्याने, आम्ही आयओटी इनोवेशन लॅबमध्ये चाचणी वातावरण स्थापित केले आहे, जेणेकरून उद्योगाला ही मानके अखंडपणे स्वीकारण्यास मदत होईल. हे विविध प्रणालींमध्ये इंटरऑपरेबिलिटी सुनिश्चित करेल, तर डेटा सुरक्षा आणि गोपनीयतेचे उच्चतम स्तर, रिअल-टाइम अधिकृत डेटा एक्सचेंज आणि सिंक्रोनाइझेशन राखेल, ज्यामुळे भारताचे आयओटी लँडस्केप विश्वसनीय, स्केलेबल आणि भविष्यासाठी तयार होईल.”
भारतीय आयओटी उद्योगाची वाढ अतिशय जलद गतीने होत आहे. २०२४ मध्ये २.८९ अब्ज डॉलर्सची राष्ट्रीय आयओटी डिव्हाइस बाजारपेठ २०३० पर्यंत १०.२८ अब्ज डॉलर्सपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे, म्हणजेच याचा चक्रवाढ वार्षिक वाढ दर (सीएजीआर) २३.२% इतका मजबूत असेल. या जलद विस्तारासह, स्केलेबल, मानकांवर आधारित उपायांची आवश्यकता पूर्वीपेक्षा जास्त आहे. या गतीचा फायदा घेण्यासाठी वी बिझनेस उपक्रम आणि स्टार्ट-अप्ससाठी पायाभरणी करत आहे. २०२५ पर्यंत भारतात १.५९ लाखांहून अधिक डीपीआयआयटी-मान्यताप्राप्त स्टार्ट-अप्स असतील, ज्यापैकी बरेच आयओटी, एआय आणि डिजिटल ऍप्लिकेशन्सवर काम करत आहेत, ही लॅब नवीन काळातील उपायांसाठी एक लाँचपॅड बनावी हे उद्दिष्ट आहे.
